شروع به جرم به عملیات اجرایی ای گفته می شود که فرد مرتکب به منظور انجام جرمی دست به اقداماتی می زند اما به دلیل خارجی و (خارج از اراده ی وی )یا وجود مانع نتیجه ی مورد نظر حاصل نمی شود . زمانی فرد از این حیث مجازات می کنند که سابق بر آن کیفرخواستی در قانون پیش بینی شده باشد.
آنچه که در شروع به جرم مد نظر قرار می دهند سوءنیت مجرم و در مرحله ی اجرا بودن جرم است . برای مثال شروع به جرم قتل یا کلاهبرداری یا تجمع گروهی به قصد و انگیزه محاربه یا علیه نظام .
ماده 122 ق.م.ا:
هر کس قصد ارتکاب جرمی کرده و شروع به اجرای آن نماید ،لکن به واسطه ی عامل خارج از اراده ی او ، قصدش معلق بماند به شرح زیر مجازات می شود :
الف- در جرایمی که مجازات قانونی آنها سلب حیات، حبس دائم یا حبس تعزیری درجه یک تا سه است، به حبس تعزیری درجه چهار
ب- در جرایمی که مجازات قانونی آنها قطع عضو یا حبس تعزیری درجه چهار است، به حبس تعزیری درجه پنج،
پ- در جرایمی که مجازات قانونی آنها شلاق حدی یا حبس تعزیری درجه پنج است، به حبس تعزیری یا شلاق یا جزای نقدی درجه شش.
همچنین به موجب تبصره این ماده،:
(هرگاه رفتار ارتکابی ارتباط مستقیم با ارتکاب جرم داشته، لکن به جهات مادی که مرتکب از آنها بی اطلاع بوده، وقوع جرم غیرممکن باشد، اقدام انجام شده در حکم شروع به جرم است).
مصادیق قانونی شروع به جرم
شروع به برخی از سرقتها ی تعزیری
شروع به کلاهبرداری (موضوع تبصره 2 ماده 1 قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشاء اختلاس و کلاهبرداری )
شروع به جرم تخریب و خرابکاری وسایل و تاسیسات مورد استفاده ی عمومی ؛مثل شبکه آب ،برق ،و گاز
شروع به اسید پاشی
شروع به آدم ربایی
شروع به ارتشاء
شروع به اختلاس
شروع به حرق عمارت و باغ ها و انبار
شروع به ارتکاب جرم قاچاق انسان و در حکم آن
و سایر مصادیق دیگر که عنوانش در این مقاله نمی گنجد .
با توجه به مسائل معنونه می توان نتیجه گرفت که شروع به جرم در موارد در قانون مجازات ایران پیش بینی و قبال پیگیری است .